Ceyms Kuk
XVIII əsrdə avropalılar Sakit okeanın cənub hissəsi haqqında heç nə bilmirdilər. Magellandan iki əsr sonra, 26 sentyabr 1768-ci ildə Ceyms Kuk Sakit okeanda səyahətə yollandı. İngilislər güman edirdilər ki, onlar bu materiki kəşf etməklə faydalı qazıntıların yataqlarını tapmış olacaqlar.
▲Ekspedisiyaya Kral Hərbi-Dəniz Donanmasının kapitanı Ceyms Kuk özü başçılıq edirdi. O, səyahətə “İnvedor” adlanan iri, kömür daşıyan möhkəm gəmi ilə gedəcəkdi. Tədbiri əldən verməyən Kuk gəmi heyətinin tərkibində təbiətçilərin, astronomların və tədqiqatçı alimlərin cəlb olunmasına nail oldu.
1768–1779-cu illərdə Kuk cənub dənizinə üç səyahət etdi. Səyahət zamanı alimlər yeni tapılan torpaqlar əsasında xəritə tərtib edir, yeni bitki növlərinin şəkillərini çəkirdilər. ◄Onlar həmçinin Sakit okean adalarında məskunlaşan xalqlar haqqında lazımlı məlumatlar toplayırdılar. Ceyms Kuk özü dəfələrlə yerli sakinlərlə görüşmüş, onlarla söhbətlər aparmışdır. O, adalarda yaşayan yerli əhaliyə hörmətlə yanaşırdı.
►Ceyms Kuk gəmi heyətinin sağlamlığının qayğısına qalırdı. Belə ki o, ərzaq ehtiyatlarında kifayət qədər kələm turşusu və soğan, tər tərəvəzi əvəz edən portağal və limonun olmasına nəzarət edirdi. Buna görə də onun rəhbərlik etdiyi gəmi heyətində vitamin çatışmazlığından yaranan xəstəliklər olmadı.
Bundan başqa, C.Kuk öz adamlarından ciddi surətdə təmizkarlıq tələb edirdi. ▼O, hər gün dənizçilərin əllərini yumasını yoxlayır, onların şəxsi gigiyenalarına riayət etmələrinə, gəminin təmizliyinə ciddi nəzarət edirdi.
| Qaydanı pozanlar yeməkdən nəsiblərini almırdı. |
♦ Kuk bütün səfər boyu quruya yaxın üzürdü ki, onun dəqiq təsvirini xəritəyə köçürə bilsin.
C.Kuk çoxsaylı Sakit okean adalarının coğrafi təsvirinin tərtibi ilə yanaşı, Havay adalarını kəşf edir, Yeni Zelandiyanın
iki yerə ayrılan adalar qrupundan ibarət olduğunu müəyyən edir. O, Havay adaları qrupunu kəşf edən və Antarktidanın ətrafını dolanan ilk avropalı səyyahdır.
Səyahət zamanı əldə etdiyi kəşflərə əlavə olaraq, Ceyms Kuk Labrador yarımadasının sahillərinin xəritələrini yaradıb. Bu xəritələrdən hətta XX əsrin əvvəllərində istifadə edilmişdir.
Sakit Okeanda yerləşən bir arxipelaq Səyyahın şərəfinə adlandırılmışdır.
«Fici adaları » adını Kuka borcludur. Əslində onlara “Fisi” deyirdilər, lakin Kuk gəmi jurnalında səhvə yol verdiyinə görəonları “Fici” kimi qələmə vermişdir. Buna baxmayaraq, Kukun səlahiyyəti o qədər böyük idi ki, adaların adı Kukun qeyd etdiyi kimə də qaldı.
Mətn əsasında bu nəticələrə gəlmək olar:
1. C.Kuk qədim dünya xəritəsi ilə səyahət edərək müxtəlif xalqlar haqqında məlumat toplayırdı.
2. Sakit okeanda səyahətə çıxan ilk alim Ceyms Kuk deyil.
3. Antraktida ərafında dolaşan ilk səyyah F.Magellan olmuşdur.
4. C.Kukun səyahət zamanı ətrafında fərqli sahələr üzrə mütəxəssis olan şəxslər vardı.
5. Səyahətin məqsədi Hindistana daha qısa dəniz yolu açmaq olub.
6. Bəzi adalar günümüzə Kukun adlandırdığı adla daxil olub.