İntenet bağlantınızı yoxlayın...

Azərbaycan dili


Natiq Vahidov


NV ACADEMY
Doldurmaq vacibdir

Sual 1 - 10

Şah və çəkməçi

       Şah Abbas dərviş paltarında şəhəri gəzərkən bir evdən çalıb-oynamaq səsi eşidib qapını döyür. Ev yiyəsi “dərviş”i qəbul edir, yemək-içmək verir, söhbətə başlayırlar.     Şah Abbas kişinin şadlığının səbəbini soruşur. Ev yiyəsi cavabında deyir:

          – Özüm çəkməçiyəm, gündə iki qran pul qazanıram, həmin pula düyü, ət, yağ alıb gətirirəm, arvad plov bişirir, axşam onu yeyirik və şadlanmağa, çalıb-oynamağa başlayırıq. Sabahın fikrini çəkmirik, çünki o iki qranı nə cür olsa, qazanıb gətirəcəyəm.

          Kişinin sözləri Şah Abbasa xoş gəlir, lakin o, çəkməçini yoxlamaq üçün soruşur:

          – Yaxşı, bəs əgər sabah Şah Abbas əmr edib çəkməçiliyi ləğv edərsə, onda necə dolanacaqsan?

         Çəkməçi deyir:

          –  ........................................................................ . Mən iki qranımı harada olsa, qazanacağam.

        Şah Abbas səhər car çəkdirir: “Mənim ölkəmdə çəkməçilik edən ağır cəzalanacaq”. Dərhal çəkməçi dükanları bağlanır.

          Axşam Şah Abbas yenə dərviş paltarında çəkməçinin evinə gedir. Yaxınlaşdıqda yenə də çalıb-oynamaq səsi eşidir. Çəkməçidən bu gün pulu necə qazandığını soruşur. Kişi deyir:

       – Şah Abbasın istəyir, mənə man olsun. Amma mən su paylayıb iki qranımı qazandım.

         Sabahısı gün Şah Abbas su paylamağı da qadağan edir, lakin yenə də axşam kişinin öz vaxtını kef və şadlıqla keçirdiyini görür.

          Şah sabahısı gün əmr edir ki, onu götürüb türbənin qapısı ağzında bütün günü keşikçi qoysunlar. Əmr dərhal yerinə yetirilir1. Həmin günün axşamı Şah Abbas yenə dərviş paltarı geyib çəkməçinin evində eyni şadyanalığın şahidi olur.

         “Dərviş” bugünkü kef məclisini hansı pulla təşkil etdiyini2 kişidən soruşur. O, cavab verir  ki, I Şah Abbas türbəsində gözətçi olanda belinə bağladığı xəncəri qınından çıxarıb girov qoymuş, onu taxta xəncərlə əvəzləmişdir. Padşahdan maaşını alanda xəncəri geri götürəcəkdir.

            Səhər Şah Abbas çəkməçini pərt etmək məqsədilə məclis qurur, dustaqxanadan öldürülməli bir adamı gətirtdirir. Gözətçi olan çəkməçiyə məhbusun boynunu vurmasını əmr edir3. Kişi vəziyyətin ağır olduğunu başa düşür, lakin özünü itirməyərək əllərini göyə qaldıraraq deyir:  

        – Ulu Tanrım əgər bu məhbus günahkardırsa, mənim xəncərim onu tən yarı bölsün, əgər onun günahı yoxdursa, xəncərim qınından çıxarkən dönüb taxta olsun!

          O bu sözləri deyib xəncərini çıxarır və hamı onun taxtadan olduğunu görüb təəccüb edir.

          Təkcə Şah Abbas kişinin hiyləsini başa düşüb gülür, onun hərəkəti şahın xoşuna gəlir4, çəkməçiyə çoxlu var-dövlət bağışlayıb deyir:

         –  Mən sənin kefini pozmaqdan ötrü nə qədər tədbir gördümsə də, bir nəticə vermədi. Həqiqətən, xoşbəxt olan adam üçün xoşbəxtlik, dərd çəkən üçün isə dərd əskik olmaz. Get, şadlıqla yaşa!








Sual 2 - 10

Şah və çəkməçi

       Şah Abbas dərviş paltarında şəhəri gəzərkən bir evdən çalıb-oynamaq səsi eşidib qapını döyür. Ev yiyəsi “dərviş”i qəbul edir, yemək-içmək verir, söhbətə başlayırlar.     Şah Abbas kişinin şadlığının səbəbini soruşur. Ev yiyəsi cavabında deyir:

          – Özüm çəkməçiyəm, gündə iki qran pul qazanıram, həmin pula düyü, ət, yağ alıb gətirirəm, arvad plov bişirir, axşam onu yeyirik və şadlanmağa, çalıb-oynamağa başlayırıq. Sabahın fikrini çəkmirik, çünki o iki qranı nə cür olsa, qazanıb gətirəcəyəm.

          Kişinin sözləri Şah Abbasa xoş gəlir, lakin o, çəkməçini yoxlamaq üçün soruşur:

          – Yaxşı, bəs əgər sabah Şah Abbas əmr edib çəkməçiliyi ləğv edərsə, onda necə dolanacaqsan?

         Çəkməçi deyir:

          –  ........................................................................ . Mən iki qranımı harada olsa, qazanacağam.

        Şah Abbas səhər car çəkdirir: “Mənim ölkəmdə çəkməçilik edən ağır cəzalanacaq”. Dərhal çəkməçi dükanları bağlanır.

          Axşam Şah Abbas yenə dərviş paltarında çəkməçinin evinə gedir. Yaxınlaşdıqda yenə də çalıb-oynamaq səsi eşidir. Çəkməçidən bu gün pulu necə qazandığını soruşur. Kişi deyir:

       – Şah Abbasın istəyir, mənə man olsun. Amma mən su paylayıb iki qranımı qazandım.

         Sabahısı gün Şah Abbas su paylamağı da qadağan edir, lakin yenə də axşam kişinin öz vaxtını kef və şadlıqla keçirdiyini görür.

          Şah sabahısı gün əmr edir ki, onu götürüb türbənin qapısı ağzında bütün günü keşikçi qoysunlar. Əmr dərhal yerinə yetirilir1. Həmin günün axşamı Şah Abbas yenə dərviş paltarı geyib çəkməçinin evində eyni şadyanalığın şahidi olur.

         “Dərviş” bugünkü kef məclisini hansı pulla təşkil etdiyini2 kişidən soruşur. O, cavab verir  ki, I Şah Abbas türbəsində gözətçi olanda belinə bağladığı xəncəri qınından çıxarıb girov qoymuş, onu taxta xəncərlə əvəzləmişdir. Padşahdan maaşını alanda xəncəri geri götürəcəkdir.

            Səhər Şah Abbas çəkməçini pərt etmək məqsədilə məclis qurur, dustaqxanadan öldürülməli bir adamı gətirtdirir. Gözətçi olan çəkməçiyə məhbusun boynunu vurmasını əmr edir3. Kişi vəziyyətin ağır olduğunu başa düşür, lakin özünü itirməyərək əllərini göyə qaldıraraq deyir:  

        – Ulu Tanrım əgər bu məhbus günahkardırsa, mənim xəncərim onu tən yarı bölsün, əgər onun günahı yoxdursa, xəncərim qınından çıxarkən dönüb taxta olsun!

          O bu sözləri deyib xəncərini çıxarır və hamı onun taxtadan olduğunu görüb təəccüb edir.

          Təkcə Şah Abbas kişinin hiyləsini başa düşüb gülür, onun hərəkəti şahın xoşuna gəlir4, çəkməçiyə çoxlu var-dövlət bağışlayıb deyir:

         –  Mən sənin kefini pozmaqdan ötrü nə qədər tədbir gördümsə də, bir nəticə vermədi. Həqiqətən, xoşbəxt olan adam üçün xoşbəxtlik, dərd çəkən üçün isə dərd əskik olmaz. Get, şadlıqla yaşa!


Mətni üslubi baxımdan zənginləşdirmək üçün aşağıdakı variantlardan hansını istifadə etmək doğru olar?







Sual 3 - 10

Şah və çəkməçi

       Şah Abbas dərviş paltarında şəhəri gəzərkən bir evdən çalıb-oynamaq səsi eşidib qapını döyür. Ev yiyəsi “dərviş”i qəbul edir, yemək-içmək verir, söhbətə başlayırlar.     Şah Abbas kişinin şadlığının səbəbini soruşur. Ev yiyəsi cavabında deyir:

          – Özüm çəkməçiyəm, gündə iki qran pul qazanıram, həmin pula düyü, ət, yağ alıb gətirirəm, arvad plov bişirir, axşam onu yeyirik və şadlanmağa, çalıb-oynamağa başlayırıq. Sabahın fikrini çəkmirik, çünki o iki qranı nə cür olsa, qazanıb gətirəcəyəm.

          Kişinin sözləri Şah Abbasa xoş gəlir, lakin o, çəkməçini yoxlamaq üçün soruşur:

          – Yaxşı, bəs əgər sabah Şah Abbas əmr edib çəkməçiliyi ləğv edərsə, onda necə dolanacaqsan?

         Çəkməçi deyir:

          –  ........................................................................ . Mən iki qranımı harada olsa, qazanacağam.

        Şah Abbas səhər car çəkdirir: “Mənim ölkəmdə çəkməçilik edən ağır cəzalanacaq”. Dərhal çəkməçi dükanları bağlanır.

          Axşam Şah Abbas yenə dərviş paltarında çəkməçinin evinə gedir. Yaxınlaşdıqda yenə də çalıb-oynamaq səsi eşidir. Çəkməçidən bu gün pulu necə qazandığını soruşur. Kişi deyir:

       – Şah Abbasın istəyir, mənə man olsun. Amma mən su paylayıb iki qranımı qazandım.

         Sabahısı gün Şah Abbas su paylamağı da qadağan edir, lakin yenə də axşam kişinin öz vaxtını kef və şadlıqla keçirdiyini görür.

          Şah sabahısı gün əmr edir ki, onu götürüb türbənin qapısı ağzında bütün günü keşikçi qoysunlar. Əmr dərhal yerinə yetirilir1. Həmin günün axşamı Şah Abbas yenə dərviş paltarı geyib çəkməçinin evində eyni şadyanalığın şahidi olur.

         “Dərviş” bugünkü kef məclisini hansı pulla təşkil etdiyini2 kişidən soruşur. O, cavab verir  ki, I Şah Abbas türbəsində gözətçi olanda belinə bağladığı xəncəri qınından çıxarıb girov qoymuş, onu taxta xəncərlə əvəzləmişdir. Padşahdan maaşını alanda xəncəri geri götürəcəkdir.

            Səhər Şah Abbas çəkməçini pərt etmək məqsədilə məclis qurur, dustaqxanadan öldürülməli bir adamı gətirtdirir. Gözətçi olan çəkməçiyə məhbusun boynunu vurmasını əmr edir3. Kişi vəziyyətin ağır olduğunu başa düşür, lakin özünü itirməyərək əllərini göyə qaldıraraq deyir:  

        – Ulu Tanrım əgər bu məhbus günahkardırsa, mənim xəncərim onu tən yarı bölsün, əgər onun günahı yoxdursa, xəncərim qınından çıxarkən dönüb taxta olsun!

          O bu sözləri deyib xəncərini çıxarır və hamı onun taxtadan olduğunu görüb təəccüb edir.

          Təkcə Şah Abbas kişinin hiyləsini başa düşüb gülür, onun hərəkəti şahın xoşuna gəlir4, çəkməçiyə çoxlu var-dövlət bağışlayıb deyir:

         –  Mən sənin kefini pozmaqdan ötrü nə qədər tədbir gördümsə də, bir nəticə vermədi. Həqiqətən, xoşbəxt olan adam üçün xoşbəxtlik, dərd çəkən üçün isə dərd əskik olmaz. Get, şadlıqla yaşa!


Verilən suallardan hansının cavabı mətndə göstərilib?







Sual 4 - 10

Şah və çəkməçi

       Şah Abbas dərviş paltarında şəhəri gəzərkən bir evdən çalıb-oynamaq səsi eşidib qapını döyür. Ev yiyəsi “dərviş”i qəbul edir, yemək-içmək verir, söhbətə başlayırlar.     Şah Abbas kişinin şadlığının səbəbini soruşur. Ev yiyəsi cavabında deyir:

          – Özüm çəkməçiyəm, gündə iki qran pul qazanıram, həmin pula düyü, ət, yağ alıb gətirirəm, arvad plov bişirir, axşam onu yeyirik və şadlanmağa, çalıb-oynamağa başlayırıq. Sabahın fikrini çəkmirik, çünki o iki qranı nə cür olsa, qazanıb gətirəcəyəm.

          Kişinin sözləri Şah Abbasa xoş gəlir, lakin o, çəkməçini yoxlamaq üçün soruşur:

          – Yaxşı, bəs əgər sabah Şah Abbas əmr edib çəkməçiliyi ləğv edərsə, onda necə dolanacaqsan?

         Çəkməçi deyir:

          –  ........................................................................ . Mən iki qranımı harada olsa, qazanacağam.

        Şah Abbas səhər car çəkdirir: “Mənim ölkəmdə çəkməçilik edən ağır cəzalanacaq”. Dərhal çəkməçi dükanları bağlanır.

          Axşam Şah Abbas yenə dərviş paltarında çəkməçinin evinə gedir. Yaxınlaşdıqda yenə də çalıb-oynamaq səsi eşidir. Çəkməçidən bu gün pulu necə qazandığını soruşur. Kişi deyir:

       – Şah Abbasın istəyir, mənə man olsun. Amma mən su paylayıb iki qranımı qazandım.

         Sabahısı gün Şah Abbas su paylamağı da qadağan edir, lakin yenə də axşam kişinin öz vaxtını kef və şadlıqla keçirdiyini görür.

          Şah sabahısı gün əmr edir ki, onu götürüb türbənin qapısı ağzında bütün günü keşikçi qoysunlar. Əmr dərhal yerinə yetirilir1. Həmin günün axşamı Şah Abbas yenə dərviş paltarı geyib çəkməçinin evində eyni şadyanalığın şahidi olur.

         “Dərviş” bugünkü kef məclisini hansı pulla təşkil etdiyini2 kişidən soruşur. O, cavab verir  ki, I Şah Abbas türbəsində gözətçi olanda belinə bağladığı xəncəri qınından çıxarıb girov qoymuş, onu taxta xəncərlə əvəzləmişdir. Padşahdan maaşını alanda xəncəri geri götürəcəkdir.

            Səhər Şah Abbas çəkməçini pərt etmək məqsədilə məclis qurur, dustaqxanadan öldürülməli bir adamı gətirtdirir. Gözətçi olan çəkməçiyə məhbusun boynunu vurmasını əmr edir3. Kişi vəziyyətin ağır olduğunu başa düşür, lakin özünü itirməyərək əllərini göyə qaldıraraq deyir:  

        – Ulu Tanrım əgər bu məhbus günahkardırsa, mənim xəncərim onu tən yarı bölsün, əgər onun günahı yoxdursa, xəncərim qınından çıxarkən dönüb taxta olsun!

          O bu sözləri deyib xəncərini çıxarır və hamı onun taxtadan olduğunu görüb təəccüb edir.

          Təkcə Şah Abbas kişinin hiyləsini başa düşüb gülür, onun hərəkəti şahın xoşuna gəlir4, çəkməçiyə çoxlu var-dövlət bağışlayıb deyir:

         –  Mən sənin kefini pozmaqdan ötrü nə qədər tədbir gördümsə də, bir nəticə vermədi. Həqiqətən, xoşbəxt olan adam üçün xoşbəxtlik, dərd çəkən üçün isə dərd əskik olmaz. Get, şadlıqla yaşa!


Mətndə fərqləndirilmiş ifadələr əsasında cədvəldəki yanlış fikirləri müəyyənləşdirin.

1.

Yerinə yetirir

məcazidir

“icra etmək, gerçəkləşdirmək” anlamındadır.

2.

Təşkil etdiyini

məcazidir

“düzəltmək, yaratmaq” mənasındadır.

3.

Əmr edir

həqiqidir

“hökmlə tapşırmaq, buyurmaq” anlamındadır.

4.

Xoşuna gəlir

həqiqidir

“bəyənmək, ürəyincə olmaq” mənasındadır.







Sual 5 - 10

Şah və çəkməçi

       Şah Abbas dərviş paltarında şəhəri gəzərkən bir evdən çalıb-oynamaq səsi eşidib qapını döyür. Ev yiyəsi “dərviş”i qəbul edir, yemək-içmək verir, söhbətə başlayırlar.     Şah Abbas kişinin şadlığının səbəbini soruşur. Ev yiyəsi cavabında deyir:

          – Özüm çəkməçiyəm, gündə iki qran pul qazanıram, həmin pula düyü, ət, yağ alıb gətirirəm, arvad plov bişirir, axşam onu yeyirik və şadlanmağa, çalıb-oynamağa başlayırıq. Sabahın fikrini çəkmirik, çünki o iki qranı nə cür olsa, qazanıb gətirəcəyəm.

          Kişinin sözləri Şah Abbasa xoş gəlir, lakin o, çəkməçini yoxlamaq üçün soruşur:

          – Yaxşı, bəs əgər sabah Şah Abbas əmr edib çəkməçiliyi ləğv edərsə, onda necə dolanacaqsan?

         Çəkməçi deyir:

          –  ........................................................................ . Mən iki qranımı harada olsa, qazanacağam.

        Şah Abbas səhər car çəkdirir: “Mənim ölkəmdə çəkməçilik edən ağır cəzalanacaq”. Dərhal çəkməçi dükanları bağlanır.

          Axşam Şah Abbas yenə dərviş paltarında çəkməçinin evinə gedir. Yaxınlaşdıqda yenə də çalıb-oynamaq səsi eşidir. Çəkməçidən bu gün pulu necə qazandığını soruşur. Kişi deyir:

       – Şah Abbasın istəyir, mənə man olsun. Amma mən su paylayıb iki qranımı qazandım.

         Sabahısı gün Şah Abbas su paylamağı da qadağan edir, lakin yenə də axşam kişinin öz vaxtını kef və şadlıqla keçirdiyini görür.

          Şah sabahısı gün əmr edir ki, onu götürüb türbənin qapısı ağzında bütün günü keşikçi qoysunlar. Əmr dərhal yerinə yetirilir1. Həmin günün axşamı Şah Abbas yenə dərviş paltarı geyib çəkməçinin evində eyni şadyanalığın şahidi olur.

         “Dərviş” bugünkü kef məclisini hansı pulla təşkil etdiyini2 kişidən soruşur. O, cavab verir  ki, I Şah Abbas türbəsində gözətçi olanda belinə bağladığı xəncəri qınından çıxarıb girov qoymuş, onu taxta xəncərlə əvəzləmişdir. Padşahdan maaşını alanda xəncəri geri götürəcəkdir.

            Səhər Şah Abbas çəkməçini pərt etmək məqsədilə məclis qurur, dustaqxanadan öldürülməli bir adamı gətirtdirir. Gözətçi olan çəkməçiyə məhbusun boynunu vurmasını əmr edir3. Kişi vəziyyətin ağır olduğunu başa düşür, lakin özünü itirməyərək əllərini göyə qaldıraraq deyir:  

        – Ulu Tanrım əgər bu məhbus günahkardırsa, mənim xəncərim onu tən yarı bölsün, əgər onun günahı yoxdursa, xəncərim qınından çıxarkən dönüb taxta olsun!

          O bu sözləri deyib xəncərini çıxarır və hamı onun taxtadan olduğunu görüb təəccüb edir.

          Təkcə Şah Abbas kişinin hiyləsini başa düşüb gülür, onun hərəkəti şahın xoşuna gəlir4, çəkməçiyə çoxlu var-dövlət bağışlayıb deyir:

         –  Mən sənin kefini pozmaqdan ötrü nə qədər tədbir gördümsə də, bir nəticə vermədi. Həqiqətən, xoşbəxt olan adam üçün xoşbəxtlik, dərd çəkən üçün isə dərd əskik olmaz. Get, şadlıqla yaşa!


Hansı nümunə qarşısında işarəsi qoyulmuş sözün şərhinə uyğundur?







Sual 6 - 10

Şah və çəkməçi

       Şah Abbas dərviş paltarında şəhəri gəzərkən bir evdən çalıb-oynamaq səsi eşidib qapını döyür. Ev yiyəsi “dərviş”i qəbul edir, yemək-içmək verir, söhbətə başlayırlar.     Şah Abbas kişinin şadlığının səbəbini soruşur. Ev yiyəsi cavabında deyir:

          – Özüm çəkməçiyəm, gündə iki qran pul qazanıram, həmin pula düyü, ət, yağ alıb gətirirəm, arvad plov bişirir, axşam onu yeyirik və şadlanmağa, çalıb-oynamağa başlayırıq. Sabahın fikrini çəkmirik, çünki o iki qranı nə cür olsa, qazanıb gətirəcəyəm.

          Kişinin sözləri Şah Abbasa xoş gəlir, lakin o, çəkməçini yoxlamaq üçün soruşur:

          – Yaxşı, bəs əgər sabah Şah Abbas əmr edib çəkməçiliyi ləğv edərsə, onda necə dolanacaqsan?

         Çəkməçi deyir:

          –  ........................................................................ . Mən iki qranımı harada olsa, qazanacağam.

        Şah Abbas səhər car çəkdirir: “Mənim ölkəmdə çəkməçilik edən ağır cəzalanacaq”. Dərhal çəkməçi dükanları bağlanır.

          Axşam Şah Abbas yenə dərviş paltarında çəkməçinin evinə gedir. Yaxınlaşdıqda yenə də çalıb-oynamaq səsi eşidir. Çəkməçidən bu gün pulu necə qazandığını soruşur. Kişi deyir:

       – Şah Abbasın istəyir, mənə man olsun. Amma mən su paylayıb iki qranımı qazandım.

         Sabahısı gün Şah Abbas su paylamağı da qadağan edir, lakin yenə də axşam kişinin öz vaxtını kef və şadlıqla keçirdiyini görür.

          Şah sabahısı gün əmr edir ki, onu götürüb türbənin qapısı ağzında bütün günü keşikçi qoysunlar. Əmr dərhal yerinə yetirilir1. Həmin günün axşamı Şah Abbas yenə dərviş paltarı geyib çəkməçinin evində eyni şadyanalığın şahidi olur.

         “Dərviş” bugünkü kef məclisini hansı pulla təşkil etdiyini2 kişidən soruşur. O, cavab verir  ki, I Şah Abbas türbəsində gözətçi olanda belinə bağladığı xəncəri qınından çıxarıb girov qoymuş, onu taxta xəncərlə əvəzləmişdir. Padşahdan maaşını alanda xəncəri geri götürəcəkdir.

            Səhər Şah Abbas çəkməçini pərt etmək məqsədilə məclis qurur, dustaqxanadan öldürülməli bir adamı gətirtdirir. Gözətçi olan çəkməçiyə məhbusun boynunu vurmasını əmr edir3. Kişi vəziyyətin ağır olduğunu başa düşür, lakin özünü itirməyərək əllərini göyə qaldıraraq deyir:  

        – Ulu Tanrım əgər bu məhbus günahkardırsa, mənim xəncərim onu tən yarı bölsün, əgər onun günahı yoxdursa, xəncərim qınından çıxarkən dönüb taxta olsun!

          O bu sözləri deyib xəncərini çıxarır və hamı onun taxtadan olduğunu görüb təəccüb edir.

          Təkcə Şah Abbas kişinin hiyləsini başa düşüb gülür, onun hərəkəti şahın xoşuna gəlir4, çəkməçiyə çoxlu var-dövlət bağışlayıb deyir:

         –  Mən sənin kefini pozmaqdan ötrü nə qədər tədbir gördümsə də, bir nəticə vermədi. Həqiqətən, xoşbəxt olan adam üçün xoşbəxtlik, dərd çəkən üçün isə dərd əskik olmaz. Get, şadlıqla yaşa!


Mətndə tünd-qara hərflərlə verilmiş cümlələrdən hansında işlənən feili özünün əksi ilə əvəz etsək, məna və məzmun cəhətdən mətndə heç bir dəyişiklik yaranmaz. Cümləni və feili müəyyən edib yazın.
1. ______________________
2. ______________________


Sualın cavabını yazılı şəkildə aşağıdakı xanaya daxil etdikdən sonra “Cavabı təsdiqlə” butonuna klik edin. Açılan qiymətləndirmə meyarları ilə öz cavabınızı müqayisə edib qiymətləndirmə aparın. Nəzərə alın ki, daxil etdiyiniz cavablara test tərtibçisi (müəllim, təlimçi və s.) istəkdən asılı olaraq baxa bilər.




Sual 7 - 10

Şah və çəkməçi

       Şah Abbas dərviş paltarında şəhəri gəzərkən bir evdən çalıb-oynamaq səsi eşidib qapını döyür. Ev yiyəsi “dərviş”i qəbul edir, yemək-içmək verir, söhbətə başlayırlar.     Şah Abbas kişinin şadlığının səbəbini soruşur. Ev yiyəsi cavabında deyir:

          – Özüm çəkməçiyəm, gündə iki qran pul qazanıram, həmin pula düyü, ət, yağ alıb gətirirəm, arvad plov bişirir, axşam onu yeyirik və şadlanmağa, çalıb-oynamağa başlayırıq. Sabahın fikrini çəkmirik, çünki o iki qranı nə cür olsa, qazanıb gətirəcəyəm.

          Kişinin sözləri Şah Abbasa xoş gəlir, lakin o, çəkməçini yoxlamaq üçün soruşur:

          – Yaxşı, bəs əgər sabah Şah Abbas əmr edib çəkməçiliyi ləğv edərsə, onda necə dolanacaqsan?

         Çəkməçi deyir:

          –  ........................................................................ . Mən iki qranımı harada olsa, qazanacağam.

        Şah Abbas səhər car çəkdirir: “Mənim ölkəmdə çəkməçilik edən ağır cəzalanacaq”. Dərhal çəkməçi dükanları bağlanır.

          Axşam Şah Abbas yenə dərviş paltarında çəkməçinin evinə gedir. Yaxınlaşdıqda yenə də çalıb-oynamaq səsi eşidir. Çəkməçidən bu gün pulu necə qazandığını soruşur. Kişi deyir:

       – Şah Abbasın istəyir, mənə man olsun. Amma mən su paylayıb iki qranımı qazandım.

         Sabahısı gün Şah Abbas su paylamağı da qadağan edir, lakin yenə də axşam kişinin öz vaxtını kef və şadlıqla keçirdiyini görür.

          Şah sabahısı gün əmr edir ki, onu götürüb türbənin qapısı ağzında bütün günü keşikçi qoysunlar. Əmr dərhal yerinə yetirilir1. Həmin günün axşamı Şah Abbas yenə dərviş paltarı geyib çəkməçinin evində eyni şadyanalığın şahidi olur.

         “Dərviş” bugünkü kef məclisini hansı pulla təşkil etdiyini2 kişidən soruşur. O, cavab verir  ki, I Şah Abbas türbəsində gözətçi olanda belinə bağladığı xəncəri qınından çıxarıb girov qoymuş, onu taxta xəncərlə əvəzləmişdir. Padşahdan maaşını alanda xəncəri geri götürəcəkdir.

            Səhər Şah Abbas çəkməçini pərt etmək məqsədilə məclis qurur, dustaqxanadan öldürülməli bir adamı gətirtdirir. Gözətçi olan çəkməçiyə məhbusun boynunu vurmasını əmr edir3. Kişi vəziyyətin ağır olduğunu başa düşür, lakin özünü itirməyərək əllərini göyə qaldıraraq deyir:  

        – Ulu Tanrım əgər bu məhbus günahkardırsa, mənim xəncərim onu tən yarı bölsün, əgər onun günahı yoxdursa, xəncərim qınından çıxarkən dönüb taxta olsun!

          O bu sözləri deyib xəncərini çıxarır və hamı onun taxtadan olduğunu görüb təəccüb edir.

          Təkcə Şah Abbas kişinin hiyləsini başa düşüb gülür, onun hərəkəti şahın xoşuna gəlir4, çəkməçiyə çoxlu var-dövlət bağışlayıb deyir:

         –  Mən sənin kefini pozmaqdan ötrü nə qədər tədbir gördümsə də, bir nəticə vermədi. Həqiqətən, xoşbəxt olan adam üçün xoşbəxtlik, dərd çəkən üçün isə dərd əskik olmaz. Get, şadlıqla yaşa!


Nəticə hissəsi verilmiş sillogimin 1-ci və 2-ci hökmlərini müəyyən edin.
I hökm:
II hökm:

Nəticə: Şah Abbasın fəaliyyətinə qadağa qoyduğu çəkməçilik sənəti ilə məşğul olan hər kəs ağır cəzalanacaqdı.


Sualın cavabını yazılı şəkildə aşağıdakı xanaya daxil etdikdən sonra “Cavabı təsdiqlə” butonuna klik edin. Açılan qiymətləndirmə meyarları ilə öz cavabınızı müqayisə edib qiymətləndirmə aparın. Nəzərə alın ki, daxil etdiyiniz cavablara test tərtibçisi (müəllim, təlimçi və s.) istəkdən asılı olaraq baxa bilər.




Sual 8 - 10

Şah və çəkməçi

       Şah Abbas dərviş paltarında şəhəri gəzərkən bir evdən çalıb-oynamaq səsi eşidib qapını döyür. Ev yiyəsi “dərviş”i qəbul edir, yemək-içmək verir, söhbətə başlayırlar.     Şah Abbas kişinin şadlığının səbəbini soruşur. Ev yiyəsi cavabında deyir:

          – Özüm çəkməçiyəm, gündə iki qran pul qazanıram, həmin pula düyü, ət, yağ alıb gətirirəm, arvad plov bişirir, axşam onu yeyirik və şadlanmağa, çalıb-oynamağa başlayırıq. Sabahın fikrini çəkmirik, çünki o iki qranı nə cür olsa, qazanıb gətirəcəyəm.

          Kişinin sözləri Şah Abbasa xoş gəlir, lakin o, çəkməçini yoxlamaq üçün soruşur:

          – Yaxşı, bəs əgər sabah Şah Abbas əmr edib çəkməçiliyi ləğv edərsə, onda necə dolanacaqsan?

         Çəkməçi deyir:

          –  ........................................................................ . Mən iki qranımı harada olsa, qazanacağam.

        Şah Abbas səhər car çəkdirir: “Mənim ölkəmdə çəkməçilik edən ağır cəzalanacaq”. Dərhal çəkməçi dükanları bağlanır.

          Axşam Şah Abbas yenə dərviş paltarında çəkməçinin evinə gedir. Yaxınlaşdıqda yenə də çalıb-oynamaq səsi eşidir. Çəkməçidən bu gün pulu necə qazandığını soruşur. Kişi deyir:

       – Şah Abbasın istəyir, mənə man olsun. Amma mən su paylayıb iki qranımı qazandım.

         Sabahısı gün Şah Abbas su paylamağı da qadağan edir, lakin yenə də axşam kişinin öz vaxtını kef və şadlıqla keçirdiyini görür.

          Şah sabahısı gün əmr edir ki, onu götürüb türbənin qapısı ağzında bütün günü keşikçi qoysunlar. Əmr dərhal yerinə yetirilir1. Həmin günün axşamı Şah Abbas yenə dərviş paltarı geyib çəkməçinin evində eyni şadyanalığın şahidi olur.

         “Dərviş” bugünkü kef məclisini hansı pulla təşkil etdiyini2 kişidən soruşur. O, cavab verir  ki, I Şah Abbas türbəsində gözətçi olanda belinə bağladığı xəncəri qınından çıxarıb girov qoymuş, onu taxta xəncərlə əvəzləmişdir. Padşahdan maaşını alanda xəncəri geri götürəcəkdir.

            Səhər Şah Abbas çəkməçini pərt etmək məqsədilə məclis qurur, dustaqxanadan öldürülməli bir adamı gətirtdirir. Gözətçi olan çəkməçiyə məhbusun boynunu vurmasını əmr edir3. Kişi vəziyyətin ağır olduğunu başa düşür, lakin özünü itirməyərək əllərini göyə qaldıraraq deyir:  

        – Ulu Tanrım əgər bu məhbus günahkardırsa, mənim xəncərim onu tən yarı bölsün, əgər onun günahı yoxdursa, xəncərim qınından çıxarkən dönüb taxta olsun!

          O bu sözləri deyib xəncərini çıxarır və hamı onun taxtadan olduğunu görüb təəccüb edir.

          Təkcə Şah Abbas kişinin hiyləsini başa düşüb gülür, onun hərəkəti şahın xoşuna gəlir4, çəkməçiyə çoxlu var-dövlət bağışlayıb deyir:

         –  Mən sənin kefini pozmaqdan ötrü nə qədər tədbir gördümsə də, bir nəticə vermədi. Həqiqətən, xoşbəxt olan adam üçün xoşbəxtlik, dərd çəkən üçün isə dərd əskik olmaz. Get, şadlıqla yaşa!


Aşağıdakı iki bənddən birini seçməklə fikrinizi mətnə istinad edərək əsaslandırın.
Mətndə bəhs olunan dövrdə insanlar günahlarının bədəlini canları ilə ödəyirdilər.
–   Bəli
 Xeyr


Sualın cavabını yazılı şəkildə aşağıdakı xanaya daxil etdikdən sonra “Cavabı təsdiqlə” butonuna klik edin. Açılan qiymətləndirmə meyarları ilə öz cavabınızı müqayisə edib qiymətləndirmə aparın. Nəzərə alın ki, daxil etdiyiniz cavablara test tərtibçisi (müəllim, təlimçi və s.) istəkdən asılı olaraq baxa bilər.




Sual 9 - 10

Şah və çəkməçi

       Şah Abbas dərviş paltarında şəhəri gəzərkən bir evdən çalıb-oynamaq səsi eşidib qapını döyür. Ev yiyəsi “dərviş”i qəbul edir, yemək-içmək verir, söhbətə başlayırlar.     Şah Abbas kişinin şadlığının səbəbini soruşur. Ev yiyəsi cavabında deyir:

          – Özüm çəkməçiyəm, gündə iki qran pul qazanıram, həmin pula düyü, ət, yağ alıb gətirirəm, arvad plov bişirir, axşam onu yeyirik və şadlanmağa, çalıb-oynamağa başlayırıq. Sabahın fikrini çəkmirik, çünki o iki qranı nə cür olsa, qazanıb gətirəcəyəm.

          Kişinin sözləri Şah Abbasa xoş gəlir, lakin o, çəkməçini yoxlamaq üçün soruşur:

          – Yaxşı, bəs əgər sabah Şah Abbas əmr edib çəkməçiliyi ləğv edərsə, onda necə dolanacaqsan?

         Çəkməçi deyir:

          –  ........................................................................ . Mən iki qranımı harada olsa, qazanacağam.

        Şah Abbas səhər car çəkdirir: “Mənim ölkəmdə çəkməçilik edən ağır cəzalanacaq”. Dərhal çəkməçi dükanları bağlanır.

          Axşam Şah Abbas yenə dərviş paltarında çəkməçinin evinə gedir. Yaxınlaşdıqda yenə də çalıb-oynamaq səsi eşidir. Çəkməçidən bu gün pulu necə qazandığını soruşur. Kişi deyir:

       – Şah Abbasın istəyir, mənə man olsun. Amma mən su paylayıb iki qranımı qazandım.

         Sabahısı gün Şah Abbas su paylamağı da qadağan edir, lakin yenə də axşam kişinin öz vaxtını kef və şadlıqla keçirdiyini görür.

          Şah sabahısı gün əmr edir ki, onu götürüb türbənin qapısı ağzında bütün günü keşikçi qoysunlar. Əmr dərhal yerinə yetirilir1. Həmin günün axşamı Şah Abbas yenə dərviş paltarı geyib çəkməçinin evində eyni şadyanalığın şahidi olur.

         “Dərviş” bugünkü kef məclisini hansı pulla təşkil etdiyini2 kişidən soruşur. O, cavab verir  ki, I Şah Abbas türbəsində gözətçi olanda belinə bağladığı xəncəri qınından çıxarıb girov qoymuş, onu taxta xəncərlə əvəzləmişdir. Padşahdan maaşını alanda xəncəri geri götürəcəkdir.

            Səhər Şah Abbas çəkməçini pərt etmək məqsədilə məclis qurur, dustaqxanadan öldürülməli bir adamı gətirtdirir. Gözətçi olan çəkməçiyə məhbusun boynunu vurmasını əmr edir3. Kişi vəziyyətin ağır olduğunu başa düşür, lakin özünü itirməyərək əllərini göyə qaldıraraq deyir:  

        – Ulu Tanrım əgər bu məhbus günahkardırsa, mənim xəncərim onu tən yarı bölsün, əgər onun günahı yoxdursa, xəncərim qınından çıxarkən dönüb taxta olsun!

          O bu sözləri deyib xəncərini çıxarır və hamı onun taxtadan olduğunu görüb təəccüb edir.

          Təkcə Şah Abbas kişinin hiyləsini başa düşüb gülür, onun hərəkəti şahın xoşuna gəlir4, çəkməçiyə çoxlu var-dövlət bağışlayıb deyir:

         –  Mən sənin kefini pozmaqdan ötrü nə qədər tədbir gördümsə də, bir nəticə vermədi. Həqiqətən, xoşbəxt olan adam üçün xoşbəxtlik, dərd çəkən üçün isə dərd əskik olmaz. Get, şadlıqla yaşa!


Mətndə təsvir edilən hadisələrin Aərbaycanda baş vermədiyini sübut edən iki fakt yazın və fikrinizi əsaslandırın.

1. ______________________________

2. ______________________________


Sualın cavabını yazılı şəkildə aşağıdakı xanaya daxil etdikdən sonra “Cavabı təsdiqlə” butonuna klik edin. Açılan qiymətləndirmə meyarları ilə öz cavabınızı müqayisə edib qiymətləndirmə aparın. Nəzərə alın ki, daxil etdiyiniz cavablara test tərtibçisi (müəllim, təlimçi və s.) istəkdən asılı olaraq baxa bilər.




Sual 10 - 10

Şah və çəkməçi

       Şah Abbas dərviş paltarında şəhəri gəzərkən bir evdən çalıb-oynamaq səsi eşidib qapını döyür. Ev yiyəsi “dərviş”i qəbul edir, yemək-içmək verir, söhbətə başlayırlar.     Şah Abbas kişinin şadlığının səbəbini soruşur. Ev yiyəsi cavabında deyir:

          – Özüm çəkməçiyəm, gündə iki qran pul qazanıram, həmin pula düyü, ət, yağ alıb gətirirəm, arvad plov bişirir, axşam onu yeyirik və şadlanmağa, çalıb-oynamağa başlayırıq. Sabahın fikrini çəkmirik, çünki o iki qranı nə cür olsa, qazanıb gətirəcəyəm.

          Kişinin sözləri Şah Abbasa xoş gəlir, lakin o, çəkməçini yoxlamaq üçün soruşur:

          – Yaxşı, bəs əgər sabah Şah Abbas əmr edib çəkməçiliyi ləğv edərsə, onda necə dolanacaqsan?

         Çəkməçi deyir:

          –  ........................................................................ . Mən iki qranımı harada olsa, qazanacağam.

        Şah Abbas səhər car çəkdirir: “Mənim ölkəmdə çəkməçilik edən ağır cəzalanacaq”. Dərhal çəkməçi dükanları bağlanır.

          Axşam Şah Abbas yenə dərviş paltarında çəkməçinin evinə gedir. Yaxınlaşdıqda yenə də çalıb-oynamaq səsi eşidir. Çəkməçidən bu gün pulu necə qazandığını soruşur. Kişi deyir:

       – Şah Abbasın istəyir, mənə man olsun. Amma mən su paylayıb iki qranımı qazandım.

         Sabahısı gün Şah Abbas su paylamağı da qadağan edir, lakin yenə də axşam kişinin öz vaxtını kef və şadlıqla keçirdiyini görür.

          Şah sabahısı gün əmr edir ki, onu götürüb türbənin qapısı ağzında bütün günü keşikçi qoysunlar. Əmr dərhal yerinə yetirilir1. Həmin günün axşamı Şah Abbas yenə dərviş paltarı geyib çəkməçinin evində eyni şadyanalığın şahidi olur.

         “Dərviş” bugünkü kef məclisini hansı pulla təşkil etdiyini2 kişidən soruşur. O, cavab verir  ki, I Şah Abbas türbəsində gözətçi olanda belinə bağladığı xəncəri qınından çıxarıb girov qoymuş, onu taxta xəncərlə əvəzləmişdir. Padşahdan maaşını alanda xəncəri geri götürəcəkdir.

            Səhər Şah Abbas çəkməçini pərt etmək məqsədilə məclis qurur, dustaqxanadan öldürülməli bir adamı gətirtdirir. Gözətçi olan çəkməçiyə məhbusun boynunu vurmasını əmr edir3. Kişi vəziyyətin ağır olduğunu başa düşür, lakin özünü itirməyərək əllərini göyə qaldıraraq deyir:  

        – Ulu Tanrım əgər bu məhbus günahkardırsa, mənim xəncərim onu tən yarı bölsün, əgər onun günahı yoxdursa, xəncərim qınından çıxarkən dönüb taxta olsun!

          O bu sözləri deyib xəncərini çıxarır və hamı onun taxtadan olduğunu görüb təəccüb edir.

          Təkcə Şah Abbas kişinin hiyləsini başa düşüb gülür, onun hərəkəti şahın xoşuna gəlir4, çəkməçiyə çoxlu var-dövlət bağışlayıb deyir:

         –  Mən sənin kefini pozmaqdan ötrü nə qədər tədbir gördümsə də, bir nəticə vermədi. Həqiqətən, xoşbəxt olan adam üçün xoşbəxtlik, dərd çəkən üçün isə dərd əskik olmaz. Get, şadlıqla yaşa!


Mətndə nöqtələr qoyulmuş hissəni elə genişləndirin ki, tərkib hissələri arasında əlaqə pozulmasın.


Sualın cavabını yazılı şəkildə aşağıdakı xanaya daxil etdikdən sonra “Cavabı təsdiqlə” butonuna klik edin. Açılan qiymətləndirmə meyarları ilə öz cavabınızı müqayisə edib qiymətləndirmə aparın. Nəzərə alın ki, daxil etdiyiniz cavablara test tərtibçisi (müəllim, təlimçi və s.) istəkdən asılı olaraq baxa bilər.




Rəylər